Chuyên gia tư vấn: Có nên xông hơi hoặc tắm khi mắc Covid-19 không?

Khi F0 tăng cao trong cộng đồng, rất nhiều người dân quan tâm các biện pháp phòng, hỗ trợ điều trị COVID-19 hoặc những lưu ý khi mắc bệnh. Bác sĩ Quan Thế Dân, tiến sĩ Y học, hiện làm việc tại Bệnh viện Đa khoa Trí Đức Thành (Thanh Hóa) đã đưa ra lời khuyên của ông về vấn đề xông hơi và tắm rửa trong thời gian bị bệnh.

Dưới đây là nội dung bài viết của ông:

Dịch Covid-19 đang lan rộng ở các tỉnh/thành phía Bắc, gây nên sức ép lên hệ thống y tế. Trên mạng, các thông tin về chữa Covid-19 đang rất phức tạp, lẫn lộn, mang lại cả những hệ quả tích cực lẫn tiêu cực.

Là người thầy thuốc quan tâm tới sức khỏe cộng đồng, nhiều khi đọc các lời tư vấn chưa đúng trên mạng, tôi cũng bức xúc muốn viết ngay bài phản biện, nhưng rồi lại thôi.

Vì sao thế?

Vì tôi thật sự nản. Bây giờ trên mạng tràn lan các bài tư vấn, nhà nhà tư vấn, người người tư vấn. Dưới các lời tư vấn hùng hồn ấy là dòng chữ nhỏ nhẹ bán một món hàng gì đó. Tức là một phần lớn các bài tư vấn trên mạng hiện nay là bài bán hàng trá hình. Các bạn ấy đã vận dụng tốt nguyên lý: Khó khăn của người này là cơ hội của người khác.

Tuy nhiên, cái gì xảy ra là đều có lý của nó. Hiện tượng tràn lan thông tin trên mạng về chữa Covid-19 phản ánh sự quá tải của y tế công. Người dân test dương tính, gọi năm lần bảy lượt ra trạm mới có người nghe máy, chỉ ghi nhận rồi thôi, thuốc men khi có khi không. Lời khuyên thì vẫn mấy lời khuyên khô cứng, không thực tế.

Một trong những câu tư vấn cửa miệng thường gặp là: “Không được tự ý dùng thuốc mà phải theo chỉ định của bác sĩ!”

Nhưng tìm bác sĩ ở đâu thì không thấy ai nói. Vậy ai mà không sốt ruột. Khi người dân có nhu cầu, mà y tế công không đáp ứng được thì tất yếu người ta phải tìm đến đến nguồn thông tin khác: truyền miệng, rỉ tai, người quen, bạn bè và… trên mạng. Đó là tất yếu thôi.

Hôm nay tôi xin trình bày suy nghĩ của mình về một việc mà mọi người đang hay hỏi là bị Covid thì có nên xông hơi và tắm rửa không? Tôi xin trả lời:

Xông hơi

Kinh nghiệm dân gian từ lâu vẫn chữa cảm mạo bằng biện pháp xông hơi. Điều đó bắt nguồn từ y học cổ truyền, cho rằng cảm mạo là do ngoại tà xâm nhập, nên cần làm cho mồ hôi thoát ra để loại trừ tà khí ra bên ngoài. Điều này y học cổ truyền gọi là biện pháp phát hãn, giải biểu. Người bệnh sẽ uống các thuốc có nhiều tinh dầu, uống thuốc nóng ấm, xông, để cho ra mồ hôi.

Theo y học hiện đại, các biện pháp xông hơi có tác dụng làm thông thoáng đường hô hấp. Tinh dầu tạo cảm giác thư giãn, nâng cao hệ miễn dịch, giúp người cảm cúm mau khỏi bệnh.

Tuy nhiên cũng theo y học cổ truyền, nếu cảm mạo để lâu ngày thì tác nhân gây bệnh không còn ở bên ngoài nữa mà đã đi sâu vào phần máu, phần nội tạng. Lúc này không được phát hãn giải biểu nữa, vì sẽ làm tiêu hao chính khí trong cơ thể, cơ thể sẽ suy yếu không chống đỡ được bệnh. Lúc này cần phải thanh nhiệt, bổ khí, bổ huyết…

Như vậy chúng ta thấy ngay cả y học cổ truyền cũng không dùng xông hơi tràn lan khi bị cảm cúm. Huống chi chúng ta đã biết, khi mắc Covid-19 thì virus đã chui vào tế bào niêm mạc hô hấp rồi lan đi khắp cơ thể, không còn ở trên bề mặt mũi họng nữa. Thì vậy có xông thế hay xông nữa thì cũng không được diệt được virus.

Xông hơi quá nhiều gây mất mồ hôi, mất các chất muối trong cơ thể, làm rối loạn chuyển hóa, cơ thể càng yếu hơn. Xông hơi nhiều lần, súc họng nước muối nhiều lần làm tổn thương niêm mạc hô hấp, dễ gây bội nhiễm thêm các bệnh hô hấp khác.

Vì vậy theo tôi, khi mắc Covid-19 ta có thể xông mũi họng hoặc xông hơi toàn thân với tần suất 1 lần 1 ngày, giúp cho hệ hô hấp thông thoáng, tinh thần thư giãn, mau lành bệnh. Nhưng nhắc lại: biện pháp này không diệt virus, vì vậy không nên xông hơi, súc họng quá nhiều lần trong ngày để diệt virus. Không ích gì mà lại càng có hại. Không xông quá nóng hoặc xông quá lâu gây tổn thương niêm mạc hô hấp, gây hại nhiều hơn. Mỗi lần chỉ nên xông từ 10 – 15 phút là đủ.

Tắm rửa

Thái độ của y học cổ truyền với tắm rửa lại trái ngược với xông hơi, tức là khi có bệnh phải cấm tắm.

Lý luận là tắm nước nóng làm mở các lỗ chân lông, gây mất khí, ngoại tà dễ xâm nhập. Nhiều ví dụ về việc tắm gây cảm hàn, tử vong (có lẽ ngày xưa không có buồng tắm kín đáo như bây giờ). Từ đó sinh ra quan niệm “người ốm phải kiêng nước” tồn tại dai dẳng trong dân gian.

Điều đó cũng có cơ sở khoa học là một số người quá suy kiệt, chức năng tim phổi quá kém, khi tắm nóng hoặc lạnh có thể gây nên giãn mạch hoặc co mạch toàn thân, gây tăng hoặc giảm huyết áp đột ngột, có thể làm nặng thêm bệnh, thậm chí là tử vong.

Vì thế khi đang mắc bệnh không nên tắm nước quá lạnh để “rèn luyện cơ thể”, hoặc tắm quá nóng để “diệt mầm bệnh”. Rất nguy hiểm.

Thật ra y học hiện đại không kiêng tắm. Nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh nhân trước mổ cần được tắm và sát trùng toàn thân, sẽ giảm nhiễm trùng vết mổ. Bệnh nhân nằm trong phòng hồi sức nếu được lau rửa toàn thân bằng dung dịch sát khuẩn, thay quần áo, thay dra thường xuyên sẽ giảm nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện, giảm số ngày nằm trong phòng cấp cứu ICU.

Tắm gội đầu giúp giải phóng các tế bào da chết (ghét), làm thông thoáng da, cải thiện bài tiết của tuyến mồ hôi, cải thiện lưu thông máu, giảm sưng đau khớp, cải thiện tinh thần, cải thiện giấc ngủ. Ở nhiều bệnh viện khoa cấp cứu vẫn thường xuyên tắm khô và gội đầu cho người bệnh nằm lâu.

Để tránh biến chứng, người đang suy kiệt nặng, huyết áp thấp, người đang tiêm truyền, người có vết mổ, người suy tim gan thận nặng không được tắm. Khi tắm cần tắm bằng nước ấm khoảng 30 độ C, tắm nhanh trong khoảng 5 -10 phút, nơi kín gió, sau tắm lau khô người và mặc quần áo, sấy tóc khô.

Với người mắc Covid-19, theo tôi, nên tắm cách ngày 1 lần, tắm nhanh, tận dụng nồi lá xông, xông xong rồi tắm nhanh trong 5 – 10 phút, lau khô người. Sẽ thấy rất sảng khoái, giúp hạ sốt, thông thoáng mặt da, ngủ ngon, mau khỏe.

Tóm tắt:

Công thức nồi lá xông: Gồm các cây lá tự nhiên có tinh dầu như: vỏ bưởi, lá bưởi, lá tre, hương nhu, tía tô, sả, gừng tươi… Một số vùng linh hoạt dùng cả các lá khác có tinh dầu như cúc tần, bạch đàn, tràm…

Xông hơi ngày 1 lần, còn tắm thì ít hơn, 2 ngày 1 lần. Nước xông hơi xong pha làm nước tắm. Không xông hơi hoặc tắm nhiều lần trong ngày vì không những không làm khỏe hơn mà còn gây hại.

Người suy nhược nặng, người huyết áp thấp, đang mắc các bệnh tim gan thận nặng không nên tắm mà dùng biện pháp tắm khô: lau người nhanh rồi thay quần áo.

Được đăng tải dưới sự cho phép của tác giả. Độc giả có thể xem bài viết gốc tại đây